Dziennik Franka – zwyczajowa nazwa dziennika prowadzonego w latach 1939-1945 przez
Hansa Franka
, gubernatora
Generalnego Gubernatorstwa
na okupowanych ziemiach polskich, w którym umieszczał on szczegółowe zapiski ze swojej pracy, łącząc je z osobistymi przemyśleniami na temat wojny i roli Niemiec oraz własnej w okupacji Polski i Europy.
Kształt dziennika
Dziennik początkowo składał się z 38 oprawionych przez
introligatora
tomów. Po wojnie dołączono do nich kolejne dwa,
skompilowane
z odnalezionych w Krakowie, umieszczonych w kilku skoroszytach nieoprawionych dokumentów Franka. W sumie dziennik składał się z 11 367 stron, w tym 10 774 stron właściwego tekstu oraz 593 strony skorowidzów.
Geneza
Hans Frank już w pierwszych chwilach objęcia stanowiska generalnego gubernatora postanowił przekazać potomności dokument historyczny dający świadectwo osiągnięć jego oraz podległych mu funkcjonariuszy na terenie okupowanej Polski. 18 sierpnia 1942 Frank napisał o swoim dzienniku: "Ten jedyny w swoim rodzaju dokument pracy będzie po wsze czasy świadectwem, z jaką powagą przystąpiłem do powierzonego mi zadania, oraz z jaką gorliwością wypełniali swe zadania wszyscy moi cenni współpracownicy".
Zawartość dzienników
Frank polecił swoim sekretarzom oraz urzędnikom zapisywać wszystkie swoje wystąpienia publiczne, a także poufne narady aktywu partii nazistowskiej, narady na konferencjach z przedstawicielami Rzeszy i policji, a nawet dyskusje odbywające się wewnątrz rządu Generalnego Gubernatorstwa. Do sprawozdań tych dołączano wiele urzędowych dokumentów, protokoły posiedzeń, rozporządzenia, dekrety, ustawy okupacyjne, wycinki prasowe, teksty mów, relacje Franka z rozmów przeprowadzonych z Hitlerem oraz innymi najwyższymi dygnitarzami III Rzeszy, a także jego osobiste notatki, przemyślenia i zapisy pamiętnikarskie.
Ucieczka z Polski i przekazanie dzienników aliantom
W styczniu 1945, wobec zbliżania się do Krakowa
Armii Czerwonej
, Hans Frank uciekł do
Bawarii
, zabierając z sobą także dzienniki. Zamierzał przekazać je bawarskiej Bibliotece Państwowej. W miejscowości Neuhaus am Schliersee (obecnie dzielnica miejscowości
Schliersee
) utworzył "delegaturę" (Außenstelle) Generalnego Gubernatorstwa w Rzeszy. W dniu 4 maja 1945 został tam aresztowany przez porucznika wywiadu wojskowego USA Waltera Steina, któremu dobrowolnie przekazał swoje okupacyjne zapiski. Stały się one później ważnym materiałem dowodowym w
procesie norymberskim
. Kiedy prokurator podczas procesu cytował fragmenty przemówień i oświadczeń Franka zapisane w dzienniku, obrońca Franka – dr Seidl - skomentował: "Na miłość Boską. Przecież ten człowiek mówił przez całe cztery lata" (niem. Um Gotteswillen. Der Man hat doch vier Jahre lang geredet).
Inne dzieła Hansa Franka
Po II wojnie światowej dziennik Hansa Franka wydawano zarówno w wersji oryginalnej jak i we fragmentach. W 1953 wdowa po Hansie Franku – Brigitte Marie Frank - opublikowała przeredagowany przez siebie, liczący 643 strony, inny pamiętnik swojego męża, zatytułowany Im Schatten des Galgens (W cieniu szubienicy), napisany w celi w Norymberdze, w którym Frank dokonywał swego rodzaju rozrachunku z epoką i, zdaniem krytyków, zdradzał objawy własnej megalomanii.
Bibliografia
- Dziennik Hansa Franka, opracował Stanisław Piotrowski, Sprawy Polskie Przed Międzynarodowym Trybunałem Wojennym w Norymberdze (tom 1), Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, 1956
- Dziennik Hansa Franka i dowody polskie przeciwko SS, opracował Stanisław Piotrowski, Sprawy Polskie Przed Międzynarodowym Trybunałem Wojennym w Norymberdze (tom 2), Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, 1970
- Andrzej Szwarc, Marek Urbański, Paweł Wieczorkiewicz, Kto rządził Polską?: nowy poczet władców od początków do XXI wieku, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa, 2007,
-
Karol Grünberg
, Bolesław Otręba – Hans Frank na Wawelu, Włocławek 2001,